„Gusen – przedsionek piekła”. W ten oto sposób Jerzy Osuchowski zatytułował swoją książkę wspomnieniową o przeżyciach obozowych w Gusen. Był więźniem tego obozu. Dla niego, podobnie jak dla wielu tysięcy Polaków którzy zostali tam osadzeni przez Niemców w okresie II wojny światowej, zlokalizowany w Górnej Austrii KL Gusen, stał się przedsionkiem piekła. W zamyśle czołowych funkcjonariuszy i ideologów SS na czele z Heinrichem Himmlerem, Oswaldem Pohlem oraz Reinhardem Heydrichem kamieniołomy, w których pracować mieli przymusowo więźniowie, oprócz niewątpliwie generowania zysku ekonomicznego dla SS, miały również spełniać nie mniej ważną rolę – polityczną i eksterminacyjną. Nieprzypadkowo, powstający od 1939 r. KL Gusen, sami SS–mani nazywali Vernichtungslager für die polnische Inteligenz (obóz wyniszczenia dla polskiej inteligencji). Dzisiaj nie pozostał po nim już praktycznie żaden ślad, ale dawna infrastruktura obozowa przeszła w prywatne ręce i dzisiaj odgrywa już zupełnie inną rolę niż 75 lat temu, dlatego warto odtworzyć historię tego jednego z najbardziej opresyjnych miejsc odosobnienia w okresie II wojny światowej.
Objęty jako jeden z dwóch obozów obok Mauthausen, trzecią, najwyższą kategorią represyjności, obóz w Gusen miał poprzez ciężką, katorżniczą pracę w pobliskich kamieniołomach, wyniszczyć jak największą liczbę więźniów politycznych z Polski, a później również z 27 pozostałych krajów okupowanych przez III Rzeszę. Zesłanie do niego traktowane było jako swoista kara śmierci. Więzień, według wytycznych SS, miał tam przeżyć zaledwie trzy miesiące. Łącznie w okresie II wojny światowej przez obóz Gusen i jego filie: Gusen II i III przeszło 70 000 więźniów 28 narodowości, z których w latach 1940–1945 prawie 40 000 zamordowano. Większość ofiar stanowili Polacy. Zginęło ich 27 000 z 35 000 tam osadzonych, co daje wstrząsającą statystykę ok. 80% zgonów. Mimo, że w obozie i podobozach Gusen utracił życie tak wysoki procent osadzonych, wola ich przeżycia była jeszcze większa…
Teren byłego obozu KL Gusen
Z lewej widoczny budynek bramy wejściowej do obozu i komendantury, z prawej barki administracji obozowego SS
Entrance and Command Building of KZ Gusen I
Brama wejściowa i budynek komendantury obozu KL Gusen I
The so-called Jourhaus was the center of political SS power in Gusen, and as such also symbol of the power over the prisoners.
It accommodated the SS camp command and the administration.
The camp prison, the so-called “Bunker”, was located in the cellar.
Prisoners were systematically abused and murdered there.
The large gate located in the middle of the Jourhaus was the camp’s main entrance.
For the prisoners, this gate symbolized both the path to freedom and the hopelessness of actually achieving it.
https://www.mauthausen-memorial.org/en/Gusen/The-Concentration-Camp-Gusen/Construction/The-Jourhaus
Der SS-Kaserne Gusen
Budynki administracyjne SS przy KL Gusen
Gemauerter Funktionsblock für Wachlokal und Lagerfeuerwehr
Ceglany blok funkcyjny wartowni i brygady ogniowej
SS administration barracks
These two barracks, which were presumably built in 1942 and still exist today, were part of an SS unit accommodation and administration complex of buildings.
The so-called ‘SS-Unterführerheim’, an officers’ mess and popular social meeting place for SS members was located between these two barracks.
https://www.mauthausen-memorial.org/en/Gusen/The-Concentration-Camp-Gusen/Construction/SS-administration-barracks
KZ Gusen Brothel
In June 1941, when RFSS Himmler visited KZ Mauthausen and KZ Gusen camp he gave order to establish a brothel for certain groups of privileged inmates inside both concentration camps. So, the KZ Gusen brothel building that still exists as a private house today went into operation with eight to ten German prostitutes from KZ Ravensbrueck in autumn 1942.
In fact this brothel was limited to privileged German, Austrian, Polish or Spanish inmate officials (Kapos) and several privileged inmates of the armament production commands.
Each of these functionaries had to pay RM 2 per visit. RM 0,50 was given to the prostitute and RM 1,50 to the SS-WVHW at Berlin.
http://www.gusen.org/kz-gusen-i-langenstein/
W czerwcu 1941 r., kiedy RFSS Himmler odwiedził obóz KZ Mauthausen i KZ Gusen, wydał rozkaz założenia burdelu dla uprzywilejowanych grup więźniów w obu obozach koncentracyjnych.
Tak więc budynek burdelu KZ Gusen, który do dziś istnieje jako prywatny dom, został oddany do użytku wraz z ośmioma do dziesięciu niemieckimi prostytutkami przywiezionymi z KZ Ravensbrueck jesienią 1942 roku.
W rzeczywistości dostęp do burdelu był ograniczony do uprzywilejowanych niemieckich, austriackich, polskich lub hiszpańskich więźniów (kapo) i kilku uprzywilejowanych więźniów z dowództw produkcji uzbrojenia.
Każdy z tych funkcjonariuszy musiał zapłacić 2 RM za wizytę. 0,50 RM przekazano prostytutce, a 1,50 RM przekazano SS-WVHW w Berlinie.
EXTERMINATION OF THE POLISH
With the German invasion of Poland, the Gestapo used KZ Gusen I to exterminate a large group of Polish intellectuals in the stone quarries of Gusen and on the construction sites.
The first group of 480 Polish inmates was sent to Gusen on March 9, 1940. Within a year, Gusen grew from some 800 inmates to some 4,000 by the spring of 1941.
Some 1,522 died in 1940 due to the heavy work in the stone quarries of Gusen and the brick-production plant at Lungitz.
In late 1941 the next group of inmates to be exterminated at KZ Gusen by hard work were Soviet prisoners of war.
This group of inmates was also the first to be gassed at KZ Gusen in 1942.
http://www.gusen.org/kz-gusen-i-langenstein/
Wraz z niemiecką inwazją na Polskę niemiecki okupant wykorzystał KZ Gusen I do eksterminacji polskich intelektualistów w kamieniołomach Gusen i na placach budowy.
Pierwsza grupa 480 polskich więźniów została wysłana do Gusen 9 marca 1940 roku.
W ciągu roku Gusen rozrosło się z około 800 więźniów do około 4000 do wiosny 1941 roku.
Około 1522 więźniów zmarło w 1940 roku z powodu ciężkiej pracy w kamieniołomach Gusen i cegielni w Lungitz.
Pod koniec 1941 r. kolejną w KZ Gusen grupą więźniów eksterminowanych ciężką pracą byli sowieccy jeńcy wojenni.
Ta grupa osadzonych była również pierwszą, która została zagazowana w KZ Gusen w 1942 roku.
Dr hab Wiktor Rudolf Ormicki
Geographer
Professor of Jagiellonian University in Kraków
Arrested by the nazis on the 6th of November, 1939 in Kraków during the Sonderaction Krakau.
Improvisoned in the concentration camps Sachsenhausen, Dachau and finally Mauthausen-Gusen
where hew was murderd on the 17th of September, 1941 at the age of 43.
The crematorium set into operation on January 29, 1941 at KZ Gusen.
Krematorium w KL Gusen, działające od 29 stycznia 1941
W obrębie tego mauzoleum znajduje się krematorium
obozów zagłady Gusen I i Gusen II – filii centralnego obozu koncentracyjnego w Mauthausen.
Krematorium to zostało zbudowane w okresie hitlerowskim.
Od roku 1940 do 1945 spalono tu ponad 37 000 patriotów wielu narodowości
po zadaniu im najokrutniejszych cierpień fizycznych i moralnych.
Po wojnie teren byłego obozu KL Gusen I przeznaczono pod zabudowę mieszkaniową.
W tle widać pozostałości ogromnej kruszarki kamienia, tragicznej pamiątki z czasu funkcjonowania KL Gusen.
Biggest Stone Crusher in Europe
Due to the abundance of Polish labor, KZ Gusen and its stone production developed so rapidly that DEST decided to build what was to become Europe´s biggest stone crusher at this site.
The heavy construction work was done by thousands of Spanish Prisoners sent to KZ Gusen in 1941 after the fascist defeat of the Republican Spaniards in France.
By the time the stone crusher went into operation, approximately two thousand of these Spaniards had died in its construction.
The ruins of that stone crusher can still be seen. It is also worth noting that the architects who designed the KZ Gusen Memorial in 1962 took this ruin to shape parts of the memorial.
http://www.gusen.org/kz-gusen-i-langenstein/
GUSEN: NIEMIECKI OBÓZ KONCENTRACYJNY – cykl Kulisy historii odc. 103
