Kralja Petra 41 – Kuća sa zelenim pločicama
https://www.011info.com/upoznaj-beograd/kralja-petra-41-kuca-sa-zelenim-plocicama
Jedna od ovih, bogatih, porodica bila je i porodica trgovca Svetozara Stamenkovića. Stamenkovići su se, naime, sredinom 19. veka preselili iz Stare Srbije, okoline Vranja u Beograd. Sa sobom su doneli i svoj kožarski zanat, za koji će se ispostaviti da je bio vrlo unosan. Bogatstvo stečeno na trgovini kožom, poslovanje u 17 zemalja sveta i 13 ekspozitura banke, omogućilo je Stamenkovićima da u Beogradu steknu i značajni broj nepokretnosti. Upravo jedna od njih, na uglu Kralja Petra i Uzun Mirkove, poslužiće za izgradju velelepne i neobične palate.
Secesija u Kralja Petra
Izgradnja palate trajala je samo godinu dana. Pripremni radovi počeli su 1906. godine, da bi već sledeće 1907. bila završena. Stamenkovići su projekat izgradnje poverili uvaženim beogradskim arhitektama Andri Stevanoviću i Nikoli Nestoroviću, arhitektonskom timu koji je Beogradu podario i grandioznu palatu Uprave fondova (danas zgrada Narodnog muzeja), kao i zgradu Beogradske berze (današnjeg Geozavoda) u Savamali.
Zgrada je od samog početka zamišljena kao poslovno-stambeni objekat, a ova podela se zadržala do danas. Za dućane koji su davani pod zakup bilo je predviđeno prizemlje, dok su dva sprata i mansarda bili predviđeni za stanovanje. Pored toga, prvobitnom podelom formirano je i unutrašnje dvorište, što je bilo uobičajno u to vreme.
Ono po čemu se zgrada uklapa, ali i izdvaja u ambijentu prometne trgovačke ulice je neobična fasada. Izrađena u stilu tada popularne bečke secesije, fasada je kombinacija izrazite žute boje i zelenih keramičkih pločica koje se protežu čitavom visinom prvog i drugog sprata, kako na glavnoj, tako i da bočnim fasadama. Pored toga, izdvajaju se gipsani ukrasi iznad prozora i balkona koji predstavljaju stilizovane floralne motive, glavnu odliku bečke secesije. Iznad centralnog portala u visini drugog sprata, nalazi se i grb sa inicijalima trgovca Stamenkovića – “S.S”.
Pod koniec XIX i na początku XX wieku Belgrad poczynił wielkie postępy w kierunku Europy. Po bałkańskim bruku spłynęły style od klasycyzmu, przez akademizm, secesję, po nowoczesność. Dziś to niezwykłe połączenie różnych stylów i kultur,
Jedną z tych bogatych rodzin była rodzina kupca Svetozara Stamenkovicia . Mianowicie w połowie XIX wieku rodzina Stamenkovićów przeniosła się ze Starej Serbii w okolice Vranje do Belgradu. Przywieźli ze sobą swoje rzemiosło skórzane, które okazało się bardzo lukratywne. Bogactwo zdobyte na handlu skórami, działalność w 17 krajach na całym świecie i 13 oddziałów banków umożliwiło rodzinie Stamenkovićów nabycie znacznej ilości nieruchomości w Belgradzie. Dokładnie jeden z nich, na rogu Kralja Petra i Uzun Mirkowa, zostanie wykorzystany do budowy wspaniałego i niezwykłego pałacu.
Budowa pałacu trwała tylko rok. Prace przygotowawcze rozpoczęto w 1906 r., a zakończono w 1907 r. Rodzina Stamenkovićów powierzyła projekt budowy szanowanym belgradzkim architektom Andriemu Stevanovićowi i Nikoli Nestorovićowi , zespołowi architektonicznemu, który dał Belgradowi wspaniały Pałac Administracji Funduszu (dziś budynek Muzeum Narodowego), a także budynek Belgradzkiej Giełdy Papierów Wartościowych (dzisiejszy Geozavod) w Savamali.
Budynek od początku pomyślany był jako budynek usługowo-mieszkalny i taki podział pozostał do dziś. Parter przeznaczony był na sklepy, które były wynajmowane, natomiast dwa piętra i poddasze przeznaczono na mieszkania. Ponadto pierwotny podział tworzył również powszechny w tym czasie wewnętrzny dziedziniec.
To, co sprawia, że budynek wpisuje się, ale też wyróżnia w otoczeniu ruchliwej ulicy handlowej, to niezwykła elewacja. Wykonana w stylu popularnej wówczas wiedeńskiej secesji elewacja jest połączeniem wyrazistego żółtego koloru i zielonych płytek ceramicznych, które rozciągają się na całej wysokości pierwszego i drugiego piętra, zarówno na elewacji głównej, jak i bocznej. Ponadto wyróżniają się dekoracje gipsowe nad oknami i balkonami, przedstawiające stylizowane motywy roślinne, główny element wiedeńskiej secesji. Nad centralnym portalem na wysokości drugiego piętra znajduje się również herb z inicjałami kupca Stamenkovicia – „SS”.
Kralja Petra 41, Beograd 11000, Serbia
Краља Петра 41, Београд 11000
Rajićeva 3, Beograd 11000, Serbia
Рајићева 3, Београд 11000
