(Ско́ле, Сколе) Skole, miejscowość letniskowa nad Oporem

Skole, niestety na szybko przy okazji pokonania trasy Mukaczewo – Stryj.
Zdjęcia tylko z okolic pałacu. Zabrakło mi czasu na miasteczko i brzeg rzeki.

Niektóre miejscowości w Karpatach ważne dla naszych przodków i dla nas

Skole – miasteczko nad rzeką Opór, dopływem Stryja, 437 nad poziomem morza, 105 kilometrów od Lwowa.
W XVII wieku właścicielami Skolego byli Radziwiłłowie. Trzy kilometry na południowy zachód leży przedmieście Demnia Wyżna, na mapie z 1928 roku opatrzona została oboczną nazwą „Gredlów” od nazwiska prawdopodobnie węgierskiego barona Gredla i jego pałacu.
Przez miasto przechodzi tak zwany Trakt Węgierski oraz szlak kolejowy Stryj – Munkacz.

W Skolem był zamek. Niestety niewiele o nim wiadomo. – Tylko tyle, że w drugiej połowie XVII wieku kasztelanem zamku był Jan Olbracht Pilecki.

Od 1880 roku Skole było miejscowością klimatyczną ze źródłami wód mineralnych. Mieszkało 1730 Polaków, 490 Rusinów i 109 Niemców. W tym roku w miasteczku mieścił się sąd powiatowy, huta szkła Lubomirskich, tartak, fabryka zapałek, fabryka łopat, destylarnia oleju skalnego.
Wyrabiano tam m.in. drewno rezonansowe do instrumentów muzycznych.

W XX wieku do transportu drewna z lasów i dostawiania go na stację kolei normalnotorowej zakłady produkcyjne barona Gredla używały kolejki wąskotorowej.
Wagony ciągnęła supernowoczesna jak na owe czasy lokomotywa spalinowa. Maszyny te często wspominane były w opowieściach Forowiczów, tam bowiem pracował mąż Włodzimiery Piotr Kaliczak.
W albumach rodzinnych zachowało się kilka zdjęć kolejki z lat trzydziestych. Po tych samych szynach mogła jeździć wygodna drezyna turystyczna. Kierował nią Piotr Kaliczak mąż cioci Włodzi, siostry BFC.

Po II wojnie światowej Skole znalazło się 45 km poza granicami Polski.
W 1976 roku miasteczko liczyło 3,5 tysiąca mieszkańców.
Obraz Skolego AD 2004 przedstawiony został w krótkim fragmencie sprawozdania Teresy Jastrzębiec Olszańskiej na str.17 periodyka „Z nurtem Stryja” nr 19/20.

Swoje wille miały tu córka W.Kossaka, poetka Maria Jasnorzewska-Pawlikowska (1891-1945), poetka Maryla Wolska (1873-1930, autorka m.in pięknego wiersza „Opór pod Storożką”, córka Wandy – muzy znakomitego malarza Artura Grottgera).
Tu się urodziła córka Wolskiej poetka Beata Obertyńska (1898-1980, zmarła na emigracji w Londynie.
W domach obu pań bywał poeta urodzony we Lwowie Leopold Staff – liryk, dramaturg i autor przekładów (1878-1957).
Ze Skolem związani byli działacze polityczni jak Stanisław Głąbiński i Jędrzej Moraczewski. Głąbiński był endekiem dziennikarzem, naukowcem i parlamentarzystą, m.in. rektorem Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Moraczewski – posłem, legionistą i pierwszym premierem II RP.
Wakacje spędzał w Skolem gimnazjalista lwowski, przyszły minister Kultury i Sztuki Kazimierz Żygulski (opis w książce wspomnieniowej ”Jestem z lwowskiego etapu”) oraz przyjaciel Staffa poeta Kazimierz Wierzyński, syn kolejarza ze Stryja.

Miasteczko było punktem wypadowym pięknych wycieczek górskich w pasmo Bieszczadów Wschodnich z najwyższą w pobliżu Paraszką 1271 m.
Niedaleko stąd do następnych pasm górskich w kierunku południowowschodnim, Gorganów i Czarnohory z najwyższym szczytem Howerlą 2061 m.

broszura turystyczna z 1934 roku:
Skole miejscowość letniskowa nad Oporem

Tu się kurowały elity II RP, czyli kresowych kurortów czar

Skole to także mekka europejskich myśliwych. Przekonuje pan w swojej książce, że właśnie Skole na takie miano zasługuje, a nie Białowieża, jak chce wielu.

– Rzeczywiście, istnieje przekonanie, że w okresie międzywojennym najatrakcyjniejsze, najbardziej elitarne polowania organizowano w Białowieży i w Puszczy Białowieskiej.
Tymczasem Białowieża zasłynęła głównie ze względów politycznych, bo polował tam na przykład Hermann Goering.

Do Skolego na polowania przyjeżdżali natomiast książę Alfons de Bourbon, a także arystokracja niemiecka, włoska, angielska, holenderska, oczywiście także polska.

Polowano głównie na jelenie i wywożono ze Skolego myśliwskie trofea. Zatrzymywano się często w pałacu rodziny Groedlów.
Skole słynęło za sprawą tej rodziny – wielkich przedsiębiorców i gospodarzy, którzy na ogromną skalę produkowali drewno na Węgrzech, gdzie byli nazywani królami węgierskiego drewna.
Rodzina postanowiła przenieść swój interes na ziemie dawnej Rzeczpospolitej i kupiła w okolicach Skolego majątek liczący 64 tysiące mórg (jedna morga to około pół hektara), z czego 55 tysięcy to były lasy.

Oprócz nowoczesnych tartaków i świetnie rozwiniętej sieci transportowej Groedlowie stworzyli w Skolem fabrykę mebli, koszykarnię, a na strumieniach okalających miasto założyli hodowlę raków i pstrągów.
To było ich miasto i bardzo wiele im zawdzięczało.

Wjazd do Skolego od strony Karpat
Szlak tranzytowy na Węgry istnieje tu od 700 lat.
http://czarnota.org/_gallery/albums/2013a/2016_05_06_001_ukraine_ukraina_Skole_miejscowosc_letniskowa_II_RP_nad_oporem.jpg

Dawne zakłady Groedlów na sprzedaż, jak prawie wszystko w Skole

Opuszczony sklep ze sprzętem domowym i zapomniana tablica ogłoszeniowa.
Na rogu budynku klimatyczny bar z charakterną barmanką.
Zatrzymałem się tam na kawę, oczywiście z fusami w starej szklance w metalowym uchwycie.
Cukier pani sama sypała łyżeczką.
Na pytanie ile odpowiedziałem łamanym rosyjskim „adin sachar”.
A na to usłyszałem: „o nieee!, albo powiem po ukraińsku, albo po polsku. Inaczej nie będzie cukru w ogóle”

Zapomniano wstawić szyby na przystanku, za to przypomniano sobie o lokalnym bandziorze.
To pierwsza miejscowość po przejechaniu Karpat z portretami Bandery. Dalej będzie już tylko gorzej.

Dom urzędniczy państwa

Zabudowa przedwojenna

Nie ustaliłem póki co, co to było/jest

Pałac rodziny Groedlów, węgierskich biznesmenów.

W okresie niepodległej Ukrainy
http://czarnota.org/_gallery/albums/2013a/2016_05_06_016_ukraine_ukraina_Skole_miejscowosc_letniskowa_II_RP_nad_oporem.jpg

Pałac w kapitalizmie przedwojennym

i za początków władzy ludowej

Elektrownia przy zakładach drzewnych Groedlów

Skolski Kombinat leśny i zachowana stara latarnia.

http://czarnota.org/_gallery/albums/2013a/2016_05_06_021_ukraine_ukraina_Skole_miejscowosc_letniskowa_II_RP_nad_oporem.jpg

Opis obrazu: Zakłady Przemysłowe Br. Groedel /Tartak/ w Demni /Stryj, Stanisławów/ – widok ogólny. Widoczny m.in.: tartak, klocowisko, ślusarnia i stolarnia.