(Харків, Харьков, Kharkiv, Kharkov) Charków, Polski cmentarz wojenny, Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie

Efektowny gmach Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Ukrainy w regionie charkowskim

To dawna katownia NKWD, w której mordowano Polaków z pobliskiego obozu w Starobielsku.

„W tym miejscu mieścił się Zarząd Obwodowy NKWD i jego więzienie wewnętrzne.
Wiosną 1940 roku na mocy decyzji najwyższych władz Związku Sowieckiego
NKWD zamordowało tu 3809 oficerów Wojska Polskiego z obozu w Starobielsku
oraz ok. 500 obywateli polskich.

Cześć ich pamięci

Rodziny z Polski i naród ukraiński 2008”

Tereny rekreacyjne na północ od Charkowa, noszące nazwę Piatichatki od pobliskiej miejscowości.

Zdjęcie satelitarne z google.map
Pośrodku połaci lasów niepozorna ikonka „Park Pamięci” i jakiś budynek – być może to te sam, które pobudowano tu dla wypoczynku funkcjonariuszy NKWD.
Do centrum Charkowa jest stąd ok 12km.
Jadąc na północ Szosą Białogrodzką, prowadzącą do rosyjskiego Białogrodu, dojedziemy do granicy ukraińsko-rosyjskiej, która jest w odległości 28 km.

Najłatwiej dotrzeć tu taksówką.
W moim przypadku taksówkarzowi ledwie świtało – to znaczy słyszał, że coś w tym lesie jest, więc dojechaliśmy wg. mapy którą wydrukowałem.
Nieświadomość, można starać się wytłumaczyć tym, że taksówkarzem był od niedawna i z przymusu – po tym jak musiał zamknąć prywatny biznes z powodu kryzysu na Ukrainie.

Przy okazji:
Pan, który mnie tu przywiózł duszą był Rosjaninem, który za Związku Radzieckiego przeniósł się z rodziną do Charkowa.
Bardzo ciepło odnosił się do tego miasta i do Ukrainy.
Z rodziną w Rosji nie rozmawia od 2 lat (od Majdanu), bo poróżniła ich ocena sytuacji.
Ojciec tego pana był Polakiem ze Stryja, który przeniósł się do Kurska i poślubił Rosjankę z Krymu.

Przy wejściu pomnik postawiony przez „władze Charkowa”.
Tablice w języku rosyjskim, polskim i ukraińskim.

„Tu spoczywają szczątki tysięcy bez winy poległych radzieckich obywateli
i polskich oficerów rozstrzelanych w katowniach KNSW w latach 1938-1941.

Pomnik wzniesiony decyzją Urzędu miejskiego Charkowa w sierpniu roku 1991.
Wzniesiony ze środków Wydziału KBP obwodu Charkowskiego diecezji Charkowskiej, organizacji społecznych i zakładów Charkowa.”

Tekst po polsku poprawiłem, bo roi się w nim od literówek.
Nazwa bandyckiej organizacji na lewej tablicy to „NKWD”, środowej „KNSW”?, prawej „NKWS”.

powyżej, kapliczka w Matką Boską Częstochowską

Drzewko z tablicą po polsku i ukraińsku.
„Dąb posadzony w Charkowie w dniu 4 grudnia 2010 r. dla upamiętnienia
śp. Andrzeja Przewoźnika /1963-2010/

Sekretarza Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa
Inicjatora uczczenia ofiar Zbrodni Katyńskiej

Twórcy cmentarzy-pomników W Katyniu, Miednoje i Charkowie.
z grobami polskich oficerów zamordowanych przez NKWD wiosną 1940 r.

Zginał w katastrofie lotniczej pod Smoleńskiem 10 kwietnia 2010 r.

Cześć Jego pamięci!”

Krzyż po środku.

Z prawej tablica po ukraińsku: „Pokłońmy się niewinnie zamordowanym mieszkańcom tej ziemi, 1939-1941 r.”

Po lewej tablica po polsku:
„Szkoda kwiatów, które więdną
w ustroni,
i nikt nie zna ich barw świeżych
I woni.

Szkoda pereł, które leżą
w mórz toni;
Szkoda uczuć, które młodość
roztrwoni.

Szkoda piosnek, których nie ma
Kto słuchać.
Szkoda męstwa, gdy nie przyjdzie
do starcia.
I serc szkoda, co nie mają
oparcia.

Adam Asnyk.”

Broszura zwięźle opisująca jak doszło do powstania tego miejsca:
Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu – Charków Piatichatki

artykuł z Kresy24:
„Pięć Chatek”. Polska Golgota Piatichatki

W charkowskim kompleksie leśnym w Piatichatkach w 1940 roku pogrzebano ofiary zbrodni katyńskiej – 3739 oficerów Wojska Polskiego, jeńców wojennych z obozu w Starobielsku rozstrzelanych przez NKWD w siedzibie Obwodowego Zarządu NKWD w Charkowie.

W 1969 roku dzieci znalazły w podcharkowskich Piatichatkach groby kilku tysięcy rozstrzelanych polskich oficerów i generałów.
Mogiłę rozkopało trzech uczniów, którzy zrabowali z niej złotą obrączkę z inicjałami AK, złote koronki zębów, guziki wojskowe z wizerunkiem orła polskiego.
Jurij Andropow, ówczesny przewodniczący sowieckiego KGB, nakazał wówczas zatrzeć ślady mordu na Polakach.
Cmentarzysko w Piatichatkach miało być otoczone płotem i wzięte pod specjalną ochronę, szczątki Polaków przysypane wapnem gaszonym, a mogiły zakopane.

Idziemy dalej.
Na teren cmentarza przywieziono rośliny do zasadzeń, to tylko część skrzynek

Kresy24.pl:

17 czerwca 2000 roku w Piatichatkach otwarto Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu wzniesiony w latach 1999–2000 według projektu Zdzisława Pidka.
Był pierwszym Cmentarzem Katyńskim.
Następnie katyńskie memoriały pojawiły się w Katyniu (obw. smoleński FR), Miednoje (obw. twersk, FR) oraz w Bykowni pod Kijowem.
Cmentarz w Piatichatkach powstał z inicjatywy Federacji Rodzin Katyńskich.
Spoczywa na nim 4 302 oficerów Wojska Polskiego i polskich cywili zamordowanych w 1940 przez NKWD oraz około 2 000 Ukraińców, Rosjan i Żydów zamordowanych przez NKWD w latach 1937–1938.

Polski Cmentarz Wojenny Charków-Piatichatki.

Pomnik ukraińskich intelektualistów zamordowanych przez NKWD w latach 1937–38
http://czarnota.org/_gallery/albums/2014b/2017_05_05_019_Ukraine_Ukraina_Piatykhatky_Kharkiv_Oblast_Burial_Site_of_Polish_Officers_murdered_by_the_Soviets_part_of_the_Katyn_massacre.jpg

27 czerwca 1998 r.
Prezydenci Polski i Ukrainy położyli w tym miejscu, poświęcony przez Ojca Świętego Jana Pawła II,
kamień węgielny pod budowę Cmentarza Ofiar Totalitaryzmu,
oficerów Wojska Polskiego oraz mieszkańców Charkowa i ziemi charkowskiej
zamordowanych przez NKWD w Charkowie.

cierpieniu – prawdę,
umarłym – modlitwę.
W obliczy Boga wszechmogącego rodacy.

Warszawa – Charków 1998 r.

Na wprost, pomnik upamiętniający polskich żołnierzy zamordowanych w Starobielsku.

Biuletyn opisujący jak prowadzono ekshumacje.
http://polska1918-89.pl/pdf/ekshumacje-katynskie.-prace-archeologiczno-ekshumacyjne-w-charkowie,-k,3821.pdf

Łącznie w latach 1994–1996 wykonano 4673 wiercenia, którymi pokryto cały badany obszar.
Odwierty umiejscawiano co 2 m, zagęszczając je w miarę potrzeby do 1 lub nawet 0,5 m w przypadku natrafienia w ziemi na interesujące obiekty. Pozwalało to uchwycić zarysy mogił, które następnie eksplorowano metodami wykopaliskowymi, tj. odsłaniając ich kolejne warstwy.
W ten sposób w Piatichatkach odkryto aż 75 grobów masowych (łącznie z odnalezionymi
w 1991 r.). Spośród nich 15 zidentyfikowano jako mogiły polskich oficerów ze Starobielska, a 60 jako groby sowieckich ofiar egzekucji z okresu „wielkiej czystki”.

Groby „sowieckie” oznaczono krzyżem prawosławnym.
Tam gdzie odnaleziono szczątki Polaków, stoi krzyż katolicki i dodatkowo płytka z polskim orłem wojskowym u podstawy – pierwszy grób z prawej.
http://czarnota.org/_gallery/albums/2014b/2017_05_05_018_Ukraine_Ukraina_Piatykhatky_Kharkiv_Oblast_Burial_Site_of_Polish_Officers_murdered_by_the_Soviets_part_of_the_Katyn_massacre.jpg

http://czarnota.org/_gallery/albums/2014b/2017_05_05_003_Ukraine_Ukraina_Piatykhatky_Kharkiv_Oblast_Burial_Site_of_Polish_Officers_murdered_by_the_Soviets_part_of_the_Katyn_massacre.jpg

http://czarnota.org/_gallery/albums/2014b/2017_05_05_005_Ukraine_Ukraina_Piatykhatky_Kharkiv_Oblast_Burial_Site_of_Polish_Officers_murdered_by_the_Soviets_part_of_the_Katyn_massacre.jpg

„W hołdzie ponad 4300 oficerom Wojska Polskiego –
jeńcom wojennym z obozu w Satrobielsku i sowieckich więzień
zamordowanym przez NKWD wiosną 1940 r. w Charkowie.
Naród polski”

polskie mogiły