Ukraina, Bełz, Kościół na Zameczku

Ciekawy opis akcji „Akcja H-T 1951” przesiedlenia na stronach starostwa Ustrzyki, dokąd trafiło większość Polaków.
http://www.starostwo-ustrzyki.itl.pl/bieszczadzki/?bieszczady-1951.-akcja-h-t-1951,436

Stosowny układ podpisano 15 lutego 1951 roku w Moskwie.
W imieniu prezydenta Bieruta uczynił to jako pełnomocnik wicepremier Aleksander Zawadzki, zaś ze strony Prezydium Rady Najwyższej ZSRR Andriej Wyszyński. Oficjalny komunikat o podpisaniu umowy ukazał się dopiero 3 miesiące później tuż przed jej ratyfikacją i zaświadcza dobitnie nie tylko o „niezależności” Polski ale i „wielkiej polsko-radzieckiej przyjaźni”

Czytamy w nim „Rząd RP zwrócił się do rządu ZSRR z prośbą o zamianę niewielkiego pogranicznego odcinka Polski na równorzędny mu przygraniczny odcinek terytorium ZSRR z powodu ekonomicznego ciążenia tych odcinków do przyległych regionów ZSRR i Polski. Rząd ZSRR zgodził się na prośbę rządu RP”. Przedstawiając 26 maja 1951 roku sejmowi układ do ratyfikacji wicepremier Aleksander Zawadzki stwierdził, że wymiana odcinków przygranicznych była podyktowana interesami gospodarki polskiej. Jako podstawowy motyw podał chęć pozyskania złóż ropy naftowej, które miały znajdować się w Bieszczadach po stronie radzieckiej.

W zamian za te bogactwa naturalne ZSRR miał uzyskać jedynie ”pewne udogodnienia w komunikacji kolejowej” Umowa, oświadczył Zawadzki „stanowi nowy akt braterskiej pomocy dla nas ze strony ZSRR” / Umowa parafowana przez prezydenta Bolesława Bieruta, premiera Józefa Cyrankiewicza i ministra spraw zagranicznych Stanisława Skrzeszewskiego została opublikowana w Dz.U.R.P nr. 31 z 1951 roku.

Przesiedlani mieli nakaz dokładnego posprzątania swojego mieszkania, gospodarstwa i obejścia, co było sprawdzane przez milicję.

Po powiadomieniu o wymianie terytoriów na teren powiatów hrubieszowskiego i tomaszowskiego skierowano dodatkowe siły milicji, UB, WOP, w każdej gminie stały dodatkowe samochody straży pożarnej ściągnięte z innych powiatów i województw, by nikt nie odważył się protestować, rozebrać czy spalić chałupy. Przesiedleńców załadowywano na wagony. Na stacjach wyładunkowych nikt nie pytał ich o zgodę na osiedlenie w danej miejscowości. Kierujący transportem kredą pisali na wagonach –Czarna, Lipie, Szewczenko.

Pod wagony zajeżdżały ciężarówki i ekipy wyładowcze po załadowaniu mienia i ludzi kierowały się do poszczególnych miejscowości.
Pierwsze wrażenia były szokujące.
W oficjalnym raporcie mimo propagandowego zadęcia znalazły się zapisy – „ przesiedleńcy pozostawili swoje domostwa oczyszczone i wybielone na nowym terenie zastali w budynkach brud, robactwo, stan budynków zarówno na wsi jak i w mieście jest katastrofalny, na 222 budynki przydzielone przesiedleńcom 54 znajdują się stanie zagrzybienia i nie nadają się do remontu, 62 znajdują się w stanie kompletnej ruiny, .. powszechny jest brak dostępu do wody do picia – np. duża wieś Czarna nie posiada w ogóle studni, sieć dróg nie istnieje, ..” Jeden z geodetów, którzy jako pierwsi weszli na przekazywany teren wspomina „nie było studni w której nie znajdowałby się kot, pies ptak czy zwykłe nieczystości, także w domu na środku, czasem na prymitywnym zbitym stole”

Bożnica Iszre Lew

Kościół na Zameczku, z wikipedii:

Kościół rzymskokatolicki na Zameczku, obecnie cerkiew prawosławna pw. św. Mikołaja. Kościół został postawiony na miejscu starszych budowli w 1926. Stoi na terenie dawnego zamku bełskiego, na którego terenie w średniowieczu stała kaplica prawosławna z obrazem Madonny, przeniesionym następnie do Częstochowy i znanym dziś jako Matka Boska Częstochowska.

Do 1951 kościół był celem pielgrzymek ze względu na kopię obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, zwanej też lokalnie Zameczkową, która współcześnie znajduje się w kościele w Tarnoszynie.

Po przesiedleniu z tych terenów Polaków, w latach 1951-1992 kościół był nieużywany, a następnie przekazany został miejscowej wspólnocie prawosławnej.

Jest budowlą trójnawową, na planie krzyża, z krótkim transeptem i wielobocznie zamkniętym prezbiterium, oraz wystrojem eklektycznym, łączącym elementy neoromańskie, neogotyckie i neobarokowe. Przy kościele znajduje się Wieża Mariacka, wzniesiona w 1933 z okazji 550 rocznicy przeniesienia obrazu Matki Bożej do Częstochowy, oraz kaplica odpustowa pw. św. Walentego z 1935.

Kościół na Zameczku w Bełzie

A to już cerkiew Św. Mikołaja

J.M.J
Umieszczone na tej bramie obok herbu miasta Bełza łacińskie słowa:
Bełz constanter fidelis to jest Bełz stale wierny
wyjęte sa z pochwały udzielonej Bełzowi
przez Króla Jana Kazimierza przywileju
z 16.. wierność Bogu i Ojczyźnie

D.O.M.
Bramę niniejszą zbudowano R.P 1935 z ofiar czcicieli Maryi
na pamiątkę Jubileuszu Odkupienia święconego w Rzymie w r. 1933/34
ww świecie całym w .r 1934/5

Bełz, tzw. Kościół na Zameczku, Kaplica św. Walentego z 1935 roku.

http://belz.at.ua/publ/3-1-0-14

Kościół p.w. św. Walentego, tzw. na Zameczku, powstał w latach 1907-1911 na terenie dawnego zamku, po którym pozostały tylko obwałowania. Według legendy na zamku w Bełzie miał początkowo znajdować się cudowny obraz Matki Bożej, który w 1382 r. książę Władysław Opolczyk przeniósł do Częstochowy. W latach 1919-39 kościołem opiekowały się siostry felicjanki, obecnie służy jako cerkiew prawosławna. Budowla eklektyczna z przewagą elementów neoromańskich. W fasadzie wieża nakryta dachem namiotowym, nad nawą sygnaturka.

Na dziedzińcu kościoła stoi neogotycka wieża z herbem województwa bełskiego nadanym przez króla Kazimierza Jagiellończyka w 1462 r. Ponadto zdewastowana kaplica św. Franciszka z uszkodzonymi figurami św. Walentego i św. Franciszka. W ogrodzeniu przetrwały tablice fundacyjne bramy kościelnej z 1935 r. z inskrypcjami polskimi i łacińskimi: „Bełz constanterfidelis — Bełz stale wierny”). Zachowały się też wieżyczki na wałach, nakryte dachami namiotowymi

Święty Walenty
żołnierzu, kapłanie i męczenniku
patronie zamkowego kościoła garnizonowego
*rowanego przez króla Władysława
w roku 1640 narzecz parafii Bełzkiej
ratuj nas w potrzebach ciała i duszy